พระขุนแผนใบเสมาพิมพ์ข้างกนกกรุวัดมณเฑียร องค์ที่ 1

พระใบเสมากรุวัดมณเฑียร เป็นพระที่กำเนิดในสมัยอยุธยาตอนต้น พระที่พบมีทั้งเนื้อดินและเนื้อชิน ส่วนมากจะพบแต่ประเภทเนื้อดินส่วนพิมพ์แยกได้เป็น 3 พิมพ์ 1. พิมพ์ใบเสมาข้างกนก 2. พิมพ์ใบเสมาซุ้มขีด 3. พิมพ์ใบเสมาฐานสูง พระใบเสมานี้ภายหลังยังได้พบที่วัด วัดสมณโกษ ( วัดสมณโกฏฐาราม ) อีกเป็นจำนวนมาก พุทธลักษณะ เป็นพระพุทธเจ้าประทับนั่งมารวิชัยอยู่ในซุ้ม มีฐานบัวคว่ำบัวหงายรองรับ ด้านข้างมีร่มพฤกษาปรกคลุม รูปทรงแบบใบเสมา พิมพ์ข้างกนกเป็นพระพิมพ์ที่พบน้อยมาก พระจะหนากว่าพิมพ์อื่น ๆ เนื้อหาของพระกรุนี้ จะไม่ค่อยหยาบนัก สีของเนื้อพระมีหลายสีด้วยกัน เช่นสีแดง สีส้ม สีน้ำตาล สีเขียว สีดำ สีเทา และสีพิกุลแห้ง รูปทรงของพระใบเสมา ทั้ง 3 พิมพ์ ล้วนอิงกับรูปแบบของใบเสมาซึ่งเป็นเครื่องหมายปักเขตอุโบสถ ฐานของใบเสมาแบบบัวคว่ำบัวหงายเป็นศิลปะของใบเสมาสมัยสุโขทัยและอยุธยาตอนต้น พระพิมพ์ใบเสมาจึงจัดเป็นพระที่มีศิลปะ และเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง และเป็นพระที่อยู่ในความนิยมมาโดยตลอด